Làm thế nào để tránh nguy cơ hạ đường huyết ngày nóng?

Trước khi có dấu hiệu hôn mê, người bệnh thường có những biểu hiện sau: về tiêu hoá, bệnh nhân thấy đói cồn cào, xót ruột, đau bụng… Đối với tim mạch, xuất hiện những cơn đau thắt ngực, có các dấu hiệu vận mạch. Toàn thân người bệnh vã mồ hôi, xuất hiện cảm giác mệt mỏi. Đặc biệt là về thần kinh, người bệnh thấy cơ thể bạc nhược, giảm hoạt động trí tuệ, lú lẫn, thay đổi tính tình, dễ bị kích động, xuất hiện hiện tượng dị cảm, nhìn một hoá hai, có các động tác bất thường, thậm chí có rối loạn giấc ngủ.

Những trường hợp hạ đường huyết nặng sẽ có thể xuất hiện lú lẫn cấp tính, người bệnh bị kích động mạnh, có dấu hiệu liệt nửa người (giả đột qụy) hoặc dấu hiệu thần kinh khu trú. Bệnh nhân có những cơn co giật, có thể ngắt quãng hoặc liên tục. Khi hôn mê sâu có rối loạn ý thức, có thể kèm theo tình trạng vật vã, các động tác bất thường, có những dấu hiệu đặc biệt như tăng trương lực cơ toàn thân, dấu hiệu Babinski hai bên, vã mồ hôi nhưng không có biểu hiện mất nước. Ngoài ra người bệnh còn có thể có phản xạ tăng, dấu hiệu mút tay, níu áo, đầu và mắt quay sang một bên, giãn đồng tử hoặc đồng tử dao động. Biểu hiện hội chứng vận mạch và tim là điện tim đồ có thể hiện thiếu máu cơ tim. Bệnh có thể tiến triển thành hôn mê kéo dài (phù não) hoặc di chứng tinh thần kinh vĩnh viễn (bệnh não sau cơn hạ đường huyết).

Đối với những bệnh nhân khi thấy có dấu hiệu hạ đường huyết phải nhanh chóng ăn nhẹ như cháo loãng, súp hoặc uống một cốc nước đường (200ml), để người bệnh nằm nghỉ ngơi yên tĩnh, khi người bệnh tỉnh táo trở lại nên được ăn đầy đủ chất dinh dưỡng.

Đối với người bệnh đái tháo đường bị hạ đường huyết nên sử dụng dung dịch ngọt ưu trương 30% ngay từ khi có nghi ngờ hạ đường huyết, đặc biệt trước một rối loạn thần kinh cấp xảy ra trên bệnh nhân đang được điều trị bằng insulin hoặc sulfamid. Khi tiêm cần tiêm rất chậm, liều sử dụng không quá 60ml, sau đó thay bằng truyền nhỏ giọt dung dịch ngọt 10-15%. Tiêm glucose tĩnh mạch đồng thời cũng là test chẩn đoán có giá trị lớn, các dấu hiệu hôn mê sẽ mất ngay tức thì. Cũng có thể tiêm glucagon (tiêm bắp hay tĩnh mạch cũng có tác dụng tương tự). Nếu được điều trị sớm, bệnh nhân có thể tự khỏi không để lại di chứng gì, tuy nhiên sau cơn hạ đường huyết có giảm đi một phần. Tiến triển của bệnh phụ thuộc rất nhiều vào tình trạng bệnh nhân có được điều trị kịp thời hay không.

Để phòng bệnh, mọi người không nên nhịn đói hoặc để cơ thể bị đói quá lâu, không nên nhịn ăn mà hoạt động thể lực quá mức. Nhất thiết không được bỏ bữa sáng, đặc biệt là người già, trẻ em, những người có bệnh mạn tính, cơ thể yếu. Đối với bệnh nhân đái tháo đường không nên quá nóng vội mà dùng quá liều insulin mà phải tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ. Những bệnh nhân này cũng cần có chế độ tập luyện thể lực điều độ, nên mang sẵn những thứ như kẹo gừng để khi cảm thấy có dấu hiệu hạ đường huyết cần sử dụng ngay. Tuy nhiên, vấn đề quan trọng ở người đái tháo đường là phải luôn kiểm soát đường huyết chặt chẽ, tránh những biến chứng đáng tiếc xảy ra./.

Đây là tình trạng nồng độ glucose trong máu và các dịch ngoại bào giảm có tính bệnh lý. Do glucose là nguồn năng lượng chính cho não nên chứng hạ đường huyết đôi khi nguy hiểm hơn so với chứng tăng đường huyết. Nó có thể dẫn đến các di chứng như mất trí, bệnh parkinson...

Ở người bình thường, nồng độ glucose huyết tương được kiểm soát chặt chẽ. Chỉ số này giảm sẽ kéo theo việc giảm các chức năng của não. Ở người già, dự trữ glucose ở gan, thận đều kém nên khi bị hạ đường huyết, tình trạng bệnh càng trầm trọng hơn.

Chứng hạ đường huyết ở mức độ vừa thường chỉ gây các triệu chứng lâm sàng nhẹ. Các biểu hiện nặng thường chỉ xuất hiện khi chứng hạ đường huyết trở nên trầm trọng:

- Dấu hiệu toàn thể: Cảm giác mệt mỏi (cả về thể lực lẫn tinh thần) xuất hiện đột ngột, có thể kèm theo cảm giác nặng chân, chuột rút, nhức đầu, chóng mặt, ngất xỉu.

- Thần kinh thực vật: Vã mồ hôi, lạnh (các biểu hiện này xuất hiện đột ngột), mặt tái, đôi khi lại đỏ, run chân tay.

- Tiêu hóa: Cảm giác đói rất đặc hiệu xuất hiện đột ngột, gây khó chịu, có khi bệnh nhân cảm thấy cồn cào, đau cả vùng thượng vị. Có thể kèm theo buồn nôn hoặc tiêu chảy.

- Tim mạch: Nhịp tim nhanh, đánh trống ngực, đau vùng trước tim.

- Các rối loạn tinh thần: Rất đa dạng, có khi bệnh nhân đi lại loạng choạng như một người say rượu, hay quên hoặc ở trong tình trạng kích thích.

- Các rối loạn thần kinh: Có cơn co giật lan tỏa hoặc khu trú. Bệnh nhân bị rối loạn cảm giác (dị cảm lan tỏa hoặc khu trú ở đầu chi, xung quanh miệng), nhìn mờ, nhìn đôi. Có người bị hôn mê (thường khởi phát một cách đột ngột, đôi khi cũng có dấu hiệu báo trước như mệt mỏi, vã mồ hôi, run chân tay).

Các triệu chứng trên có thể biến mất rất nhanh sau khi ăn ngọt. Trong trường hợp không ăn ngọt, chúng cũng có thể giảm một cách tự phát.

Tuy nhiên, bệnh cũng có thể tiến triển lâu dài, gây các di chứng như rối loạn về tinh thần và vận động (tạm thời hoặc vĩnh viễn) như mất trí, liệt nửa người, hội chứng parkinson, teo cơ ở ngọn chi...

Về điều trị, có thể tiêm tĩnh mạch 20-40 ml dung dịch glucose ưu trương 30% ngay từ khi nghi ngờ có hạ đường huyết, đặc biệt laf khi có rối loạn thần kinh cấp (thường xảy ra ở bệnh nhân tiểu đường đang được điều trị bằng insulin hoặc sulfamid). Phải tiêm rất chậm. Sau đó, cần truyền nhỏ giọt dung dịch ngọt 10-15%. Nếu được điều trị sớm, bệnh nhân có thể khỏi, không để lại di chứng gì. Tuy nhiên, sau cơn hạ đường huyết, trí nhớ bệnh nhân có giảm đi một phần, mức độ hồi phục tùy thuộc vào việc có điều trị kịp thời hay không.