Ống kính mắt cá là gì?

Ống kính mắt cá

Ống kính mắt cá (Fisheye lens) là loại ống kính có khả năng bao quát một trường nhìn cực rộng.

Fisheye - Nikkor 6mm f/2.8s có trọng lượng lên tới 5,2 kg. Đường kính 23,6 cm với khả năng bao quát trường nhìn 220 độ.

Xét về bản chất vật lý, loại ống kính này có tiêu cự dưới 20 mm và thường được các nhà sản xuất chế tạo theo chuẩn 8, 10, 15 hay 16 mm khi quy đổi trên hệ máy phim 35 mm. Ống fisheye ban đầu được phát triển để sử dụng trong ngành khí tượng thủy văn nhằm theo dõi sự hình thành mây, nên có tên gọi khá phổ biến là ống kính "toàn bầu trời" (whole-sky lens). Loại ống kính này sau đó nhanh chóng trở nên phổ biến trong nhiếp ảnh do những hiệu ứng độc nhất vô nhị mà chúng đem lại. Đặc biệt, thể loại nhiếp ảnh bán cầu (Hemispherical photography) thường hay sử dụng fisheye cho nhiều mục đích khoa học, chẳng hạn nghiên cứu dạng tổng thể của tán cây hay tính toán năng lượng bức xạ mặt trời sát mặt đất.

Ảnh chụp bởi ống kính Fisheye tròn (Circular fisheye lens), ảnh thu được bao quát một trường nhìn đúng 180 độ và góc ảnh có xu hướng bị đen.

Tất cả ống kính cực rộng có trường nhìn quá 90 độ đều gặp phải hiện tượng méo hình. Tiêu cự càng nhỏ méo hình càng trở nên nghiêm trọng. Do vậy, ngoài khả năng bao quát một khu vực cảnh rộng lớn, ống kính fisheye còn đem lại những hiệu ứng đặc biệt như bẻ các đường thẳng thành đường cong (và ngược lại) hay cho ảnh các vật thể không tuân theo tỷ lệ xa gần như nhìn bằng mắt thường. Lưu ý rằng, thể loại panorama thực hiện trên các thấu kính quay hay bằng cách ghép liên tiếp ảnh không phải là một dạng nhiếp ảnh fisheye dù trường nhìn thu được không hề thua kém.

Ảnh chụp bởi ống kính fisheye toàn khung hình (Full-frame fisheye lens), khu vực ảnh tròn mở rộng hơn và bao trọng mặt phim hoặc cảm quang.

Ống kính mắt cá có nhiều loại. Trên fisheye tròn (Circular fisheye lens), khu vực ảnh thu được có dạng tròn nằm trên mặt film hoặc cảm quang. Ảnh thu được bao quát một trường nhìn đúng 180 độ và góc ảnh có xu hướng bị đen. Một số ống kính loại này được sử dụng trong phép chiếu trực giao của các ứng dụng khoa học. Fisheye toàn khung hình (tạm dịch từ "Full-frame fisheye lens") được sử dụng rất phổ biến trên các máy ảnh 35 mm. Khu vực ảnh tròn mở rộng hơn và bao trọn mặt phim hay cảm quang. Trường ảnh thu được thường nhỏ hơn 180 độ. Chẳng hạn, với một fisheye toàn khung hình 15 mm, trường nhìn theo chiều ngang đạt khoảng 147 độ trong khi chiều dọc chỉ đạt cỡ 94 độ. Ống kính full-frame fisheye đầu tiên có tiêu cự 16 mm, được sản xuất hàng loạt bởi Nikon vào cuối những năm 60 của thế kỷ trước.

Tiêu cự ống kính ảnh hưởng nhiều đến trường nhìn, bố cục và cả hiệu ứng tạo ra trên ảnh. Các ống fisheye 15-16 mm rất được ưa chuộng do mức giá không quá cắt cổ và có thể sử dụng để chụp phong cảnh cũng như chân dung biếm họa rất tối ưu. "Siêu mắt cá" Sigma 4.5 mm hay Sunex 5.6 mm có thể thu được trường nhìn hơn 180 độ trên cả thân máy crop. Nikon 6 mm được hãng thiết kế riêng cho một chuyến thám hiểm Nam Cực. "Hàng khủng" với chất lượng ảnh tuyệt đỉnh này có trọng lượng lên tới 5,2 kg, đường kính 23,6 cm với khả năng bao quát trường nhìn 220 độ.

Khi sử dụng ống kính mắt cá, nên chú ý các điểm sau.

Sử dụng ống kính mắt cá để chụp công trình kiến trúc lớn.

Trước khi lắp vào máy, hãy tìm hiểu kỹ hiệu ứng mà ống kính mắt cá tạo ra trên bức ảnh sắp tới của mình. Các công trình kiến trúc lớn nên được chụp bằng loại ống kính này nhằm diễn đạt hết quy mô, kích cỡ đối tượng. Bạn cũng có thể thử lợi dụng độ dốc của hậu cảnh để nhấn mạnh chủ thể trong khung hình.

Đường thẳng trung tâm đặt vào chính giữa bức hình sẽ không bị bóp méo bởi ống kính mắt cá.

Nếu cảnh cần chụp có nhiều đường thẳng song song cần nhấn mạnh, hãy đặt đường thẳng trung tâm vào giữa bức hình. Hiệu ứng bẻ cong không có tác dụng tại chính giữa khung hình nên đường thẳng này sẽ có thẳng hoàn hảo nếu bạn biết cách bố trí hợp lý. Cách đường khác nằm ngoài khu trung tâm sẽ bị chẻ cong theo hai chiều ngược nhau, tạo ra sự đối xứng hết sức thú vị cho bức ảnh của bạn.

Pentax fisheye 10-17 mm f/3.5-4.5.

Ống fisheye thường là dạng một tiêu cự (fixed lens) nên bạn buộc phải zoom bằng... chân nếu muốn thu gọn đối tượng vào khung hình. Đừng ngại vất vả vì một bức ảnh ấn tượng luôn phải thể hiện được đầy đủ yếu tố của chủ thể cũng như tôn trọng các quy tắc phối cảnh chung. Cũng có khá nhiều ống mắt cá zoom được, chẳng hạn Tokia 10-17 mm f/3.5-4.5, Sigma 15-30 mm f/3.5-4.5, Sigma 12-24 mm f/4.5-5.6... Bạn có thể chọn chúng để dễ dàng hơn khi nhiếp ảnh phong cảnh, dù theo đánh giá, chất lượng của những ống loại này kém hơn nhiều ống fix của chính hãng Nikon và Canon sản xuất.

Có thể sử dụng ống kính mắt cá như một ống kính góc rộng khi cần.

Kiểm tra tiêu cự ống kính trước khi chụp. Ống kính fisheye có thể sử dụng như góc rộng khi zoom ra hết cỡ, rất thích hợp để chụp chân dung hoặc một số pha đời thường. Bạn cũng cần lưu ý rằng, dải tiêu cự của ống càng hẹp, ảnh thu được sẽ càng đỡ bị méo.

(Theo sohoa)

Bài viết rất thú vị, nhưng có một chi tiết hình như chưa chuẩn. Đó là các ống kính Sigma 15-30mm f3,5-4,5 và Sigma 12-24mm f4,5-5,6 không phải là ống kính mắt cá (fish eye). Cũng có thấu kính ngoài cùng lồi ra như mắt cá, nhưng 2 chú này chỉ là những ống kính zoom siêu rộng. Cái này liên quan đến định nghĩa về ống kính mắt cá. Tiêu cự ngắn hơn 20 mm không nhất thiết là fish eye, ống có thấu kính ngoài lồi ra như mắt cá cũng không hẳn là fish eye. Chỉ những ống kính cho ảnh có dạng cong tròn mới là fish eye. Có phải thế không, các bác khác cho thêm ý kiến nhé.

Ống kính mắt cá (Fisheye lens) là loại ống kính có khả năng bao quát một trường nhìn cực rộng.

Xét về bản chất vật lý, loại ống kính này có tiêu cự dưới 20 mm và thường được các nhà sản xuất chế tạo theo chuẩn 8, 10, 15 hay 16 mm khi quy đổi trên hệ máy phim 35 mm. Ống fisheye ban đầu được phát triển để sử dụng trong ngành khí tượng thủy văn nhằm theo dõi sự hình thành mây, nên có tên gọi khá phổ biến là ống kính "toàn bầu trời" (whole-sky lens). Loại ống kính này sau đó nhanh chóng trở nên phổ biến trong nhiếp ảnh do những hiệu ứng độc nhất vô nhị mà chúng đem lại. Đặc biệt, thể loại nhiếp ảnh bán cầu (Hemispherical photography) thường hay sử dụng fisheye cho nhiều mục đích khoa học, chẳng hạn nghiên cứu dạng tổng thể của tán cây hay tính toán năng lượng bức xạ mặt trời sát mặt đất.

Ảnh chụp bởi ống kính Fisheye tròn (Circular fisheye lens), ảnh thu được bao quát một trường nhìn đúng 180 độ và góc ảnh có xu hướng bị đen. Ảnh: Use Guide.

Tất cả ống kính cực rộng có trường nhìn quá 90 độ đều gặp phải hiện tượng méo hình. Tiêu cự càng nhỏ méo hình càng trở nên nghiêm trọng. Do vậy, ngoài khả năng bao quát một khu vực cảnh rộng lớn, ống kính fisheye còn đem lại những hiệu ứng đặc biệt như bẻ các đường thẳng thành đường cong (và ngược lại) hay cho ảnh các vật thể không tuân theo tỷ lệ xa gần như nhìn bằng mắt thường. Lưu ý rằng, thể loại panorama thực hiện trên các thấu kính quay hay bằng cách ghép liên tiếp ảnh không phải là một dạng nhiếp ảnh fisheye dù trường nhìn thu được không hề thua kém.

Ảnh chụp bởi ống kính fisheye toàn khung hình (Full-frame fisheye lens), khu vực ảnh tròn mở rộng hơn và bao trọng mặt phim hoặc cảm quang. Ảnh: Use Guide.

Ống kính mắt cá có nhiều loại. Trên fisheye tròn (Circular fisheye lens), khu vực ảnh thu được có dạng tròn nằm trên mặt film hoặc cảm quang. Ảnh thu được bao quát một trường nhìn đúng 180 độ và góc ảnh có xu hướng bị đen. Một số ống kính loại này được sử dụng trong phép chiếu trực giao của các ứng dụng khoa học. Fisheye toàn khung hình (tạm dịch từ "Full-frame fisheye lens") được sử dụng rất phổ biến trên các máy ảnh 35 mm. Khu vực ảnh tròn mở rộng hơn và bao trọn mặt phim hay cảm quang. Trường ảnh thu được thường nhỏ hơn 180 độ. Chẳng hạn, với một fisheye toàn khung hình 15 mm, trường nhìn theo chiều ngang đạt khoảng 147 độ trong khi chiều dọc chỉ đạt cỡ 94 độ. Ống kính full-frame fisheye đầu tiên có tiêu cự 16 mm, được sản xuất hàng loạt bởi Nikon vào cuối những năm 60 của thế kỷ trước.

Tiêu cự ống kính ảnh hưởng nhiều đến trường nhìn, bố cục và cả hiệu ứng tạo ra trên ảnh. Các ống fisheye 15-16 mm rất được ưa chuộng do mức giá không quá cắt cổ và có thể sử dụng để chụp phong cảnh cũng như chân dung biếm họa rất tối ưu. "Siêu mắt cá" Sigma 4.5 mm hay Sunex 5.6 mm có thể thu được trường nhìn hơn 180 độ trên cả thân máy crop. Nikon 6 mm được hãng thiết kế riêng cho một chuyến thám hiểm Nam Cực. "Hàng khủng" với chất lượng ảnh tuyệt đỉnh này có trọng lượng lên tới 5,2 kg, đường kính 23,6 cm với khả năng bao quát trường nhìn 220 độ.

Khi sử dụng ống kính mắt cá, nên chú ý các điểm sau.

Sử dụng ống kính mắt cá để chụp công trình kiến trúc lớn. Ảnh: S3 Image.

Trước khi lắp vào máy, hãy tìm hiểu kỹ hiệu ứng mà ống kính mắt cá tạo ra trên bức ảnh sắp tới của mình. Các công trình kiến trúc lớn nên được chụp bằng loại ống kính này nhằm diễn đạt hết quy mô, kích cỡ đối tượng. Bạn cũng có thể thử lợi dụng độ dốc của hậu cảnh để nhấn mạnh chủ thể trong khung hình.

Đường thẳng trung tâm đặt vào chính giữa bức hình sẽ không bị bóp méo bởi ống kính mắt cá. Ảnh: Photobucket.

Nếu cảnh cần chụp có nhiều đường thẳng song song cần nhấn mạnh, hãy đặt đường thẳng trung tâm vào giữa bức hình. Hiệu ứng bẻ cong không có tác dụng tại chính giữa khung hình nên đường thẳng này sẽ có thẳng hoàn hảo nếu bạn biết cách bố trí hợp lý. Cách đường khác nằm ngoài khu trung tâm sẽ bị chẻ cong theo hai chiều ngược nhau, tạo ra sự đối xứng hết sức thú vị cho bức ảnh của bạn.

Pentax fisheye 10-17 mm f/3.5-4.5. Ảnh: Dpreview.

Ống fisheye thường là dạng một tiêu cự (fixed lens) nên bạn buộc phải zoom bằng... chân nếu muốn thu gọn đối tượng vào khung hình. Đừng ngại vất vả vì một bức ảnh ấn tượng luôn phải thể hiện được đầy đủ yếu tố của chủ thể cũng như tôn trọng các quy tắc phối cảnh chung. Cũng có khá nhiều ống mắt cá zoom được, chẳng hạn Tokia 10-17 mm f/3.5-4.5, Sigma 15-30 mm f/3.5-4.5, Sigma 12-24 mm f/4.5-5.6... Bạn có thể chọn chúng để dễ dàng hơn khi nhiếp ảnh phong cảnh, dù theo đánh giá, chất lượng của những ống loại này kém hơn nhiều ống fix của chính hãng Nikon và Canon sản xuất.

Có thể sử dụng ống kính mắt cá như một ống kính góc rộng khi cần. Ảnh: Nikon.

Kiểm tra tiêu cự ống kính trước khi chụp. Ống kính fisheye có thể sử dụng như góc rộng khi zoom ra hết cỡ, rất thích hợp để chụp chân dung hoặc một số pha đời thường. Bạn cũng cần lưu ý rằng, dải tiêu cự của ống càng hẹp, ảnh thu được sẽ càng đỡ bị méo.