Ống kính máy ảnh: zoom có phải là tất cả?

Công nghệ hiện đại ngày nay đã giúp người ta sản xuất được các ống kính zoom có chất lượng quang học cao hơn nhiều so với trước đây. Nhưng liệu ống kính zoom có phải là lựa chọn hàng đầu trong mọi trường hợp? Canon đang cung cấp 54 mẫu ống kính cho máy DSLR (máy ảnh số ống kính phản quang đơn) tại thị trường Mỹ. Đối thủ chính của họ, Nikon, cũng có 51 mẫu ống kính khác nhau. Ngoài ra, nhiều hãng sản xuất thứ ba khác như Tamron, Sigma hay Tokina cũng đang cố giành giật thị trường này. Vấn đề không phải ở chỗ có bao nhiêu hãng sản xuất ống kính, mà là tại sao họ lại phải có quá nhiều loại ống kính như thế. Câu trả lời là chưa hãng nào đủ khả năng sản xuất một, hay một vài ống kính đáp ứng được mọi yêu cầu của nhiếp ảnh. Xu thế… zoom Trước đây các ống kính chất lượng cao phải được chế tạo thủ công, mất nhiều thời gian và giá rất cao. Với công nghệ hiện đại, người ta có thể sản xuất được các ống kính có chất lượng tương đương nhưng nhanh hơn và rẻ hơn nhiều. Lợi thế của ống kính zoom đã quá rõ ràng: sự tiện lợi. Các phóng viên ảnh rất có thể sẽ bỏ lỡ mất những khoảnh khắc đáng giá ngàn vàng khi đang loay hoay thay ống kính. Một ống kính có thể thay đổi tiêu cự sẽ là cứu tinh khi người phóng viên không thể hoặc khó thay đổi khoảng cách với đối tượng. Tương tự, các nhà nhiếp ảnh chuyên về động vật hoang dã cần một ống kính zoom để thay họ “tiến thêm vài bước” đến gần “mục tiêu” (đàn sư tử chẳng hạn). Vì thế mà nhìn vào danh sách ống kính của bất kỳ hãng sản xuất nào người ta cũng có thể thấy ống kính zoom chiếm tỉ lệ rất lớn. Ống kính góc siêu rộng cũng zoom, tầm trung cũng zoom, tele và siêu-tele cũng zoom. Ống kính zoom đã phổ biến đến mức hầu như tất cả các ống kính đi kèm máy đều là ống zoom. Các ống kính này thường có khoảng tiêu cự từ rộng đến trung bình, không đủ cho nhiếp ảnh thể thao hay động vật hoang dã nhưng đáp ứng tốt các thể loại ảnh thông thường (chụp lưu niệm, đời sống, đường phố…). Ngoài ra, ống zoom cũng là lựa chọn tối ưu cho các loại máy du lịch không thay được ống kính. Sẽ chẳng ai muốn mua một chiếc máy ảnh bỏ túi mà mỗi lần chụp lại phải zoom bằng… chân. Và chẳng có gì lạ khi ngay sau câu hỏi “Mấy chấm” (số megapixel), người ta thường hỏi “Mấy X” (tỉ lệ zoom). “Prime” vẫn là số 1 Cả Nikon lẫn Sigma đều đã có mẫu ống kính tiêu cự 18-200mm, tức là thay đổi từ tiêu cự của ống kính góc rất rộng, cho đến tiêu cự của ống kính super-tele. Tương tự Tamron cũng có ống kính 18-250mm, Canon có 35-300mm… Người chụp hầu như không cần phải thay ống kính, vừa đỡ tốn thời gian, vừa đỡ mất công mang vác. Nhưng đáng tiếc là loại ống kính “super-zoom” này có chất lượng thua xa các ống kính một tiêu cự (Prime lense). Khoảng thay đổi tiêu cự càng lớn thì chất lượng ảnh lại càng giảm. Bởi vậy, các hãng sản xuất phần lớn chỉ chế tạo các ống kính có tỉ lệ zoom trong khoảng 2x-4x (như 17-85mm, 18-55mm, 16-35mm, 70-200mm, 70-300mm…). “Ống kính một tiêu cự cho chất lượng quang học cao nhất mà bạn có thể có”, Chuck Westfall, người phát ngôn của Canon Hoa Kỳ phát biểu: “Đó là các ống kính tiêu chuẩn”. HOÀNG MINH Zoom càng nhiều thì zoom càng xa? Người sử dụng thông thường sau khi hỏi về số megapixel của máy thường quan tâm đến tỉ lệ zoom. Rất nhiều máy ảnh số du lịch hiện nay có tỉ lệ zoom 10x hay 12x nhưng thực tế, “tầm nhìn” của các máy này không xa hơn các máy DSLR dùng ống zoom 3x-4x. Zoom xa hay gần phụ thuộc vào tiêu cự của ống kính: tiêu cự càng dài thì “tầm nhìn” càng xa. Lấy ví dụ máy S3IS của Canon sử dụng ống kính 6-72mm, tương đương 12x (72/6=12) và dù có zoom hết cỡ, ống kính này cũng không “vươn xa” được bằng một ống kính tiêu cự 100-400mm (4x) khi chưa zoom. Một số máy ảnh có hệ số nhân tiêu cự lớn, như máy S3IS của Canon có hệ số 6x. Tiêu cự 6-72mm của ống kính này tương đương tiêu cự 36-432mm trên máy phim 35mm, nhưng thật ra ảnh trên máy S3IS nhỏ hơn rất nhiều so với máy 35mm.