Hướng dẫn căn bản cách sử dụng Twitter?
Ngọn lửa Mohamed Bouazizi mở đầu cho cuộc cách mạng dân chủ tại Tunisia nhưng Twitter chính là phương tiện để đẩy cuộc cách mạng đến thành công 28 ngày sau. Các bức tường độc tài chuyên chính không thể đứng vững trước sức đẩy của làn sóng Twitter. Tại sao?
Các chế độ độc tài giống nhau ở một điểm là tồn tại nhờ cách tổ chức tinh vi. Lãnh tụ Cộng Sản Lê-nin đã nhiều lần nhấn mạnh: “Tổ chức, tổ chức và tổ chức”. Từ một tổ ba người cho đến toàn đảng, từ một gia đình nhỏ cho đến toàn xã hội, tất cả đều nằm trong một hệ thống kiểm soát vô cùng chặt chẽ. Các chế độ độc tài tại Tunisia, Ai Cập, Libya cũng đều đặt trên những cơ chế chính trị có tính tổ chức rất cao. Tuy nhiên, tổ chức tinh vi chỉ hữu hiệu khi đương đầu với một lực chống đối cũng tổ chức nhưng kém tinh vi. Tương tự, các cơ chế tập trung chỉ chế ngự các đối lực cũng có tính tập trung. Nếu lực chống đối nằm dưới dạng phi tổ chức, không có lãnh đạo theo cơ cấu hình tháp, có mặt khắp nơi, phân tán mỏng đến mức gần như vô hình, không có nguồn mạch chính mà chảy xuyên qua các kẽ hở nhỏ như trường hợp hàng triệu thành viên Facebook và Twitter đã và đang hoạt động tại Bắc Phi, các bức tường thành độc tài chuyên chính dù dày bao nhiêu cũng không thể đứng vững lâu dài được.
Trung Quốc có 450 triệu thành viên Internet, và hôm nay một Thiên An Môn xây dựng bằng Twitter và Facebook đang được hình thành. Việc đối phó với Cách Mạng Hoa Nhài là chủ đề chính trong phiên họp của Bộ Chính Trị Đảng Cộng Sản Trung Quốc hôm 18 tháng Hai vừa qua. Một chuyên viên Internet cao cấp của Trung Quốc khi thảo luận về chuyên môn Internet với các đồng nghiệp của ông ở nước ngoài cũng thừa nhận rằng về lâu về dài những bức tường lửa sẽ không công hiệu. Vì người Việt đã khá quen thuộc với Facebook, nên trong bài này chúng ta chỉ bàn đến Twitter.
Twitter là phương tiện hữu hiệu trong cách mạng dân chủ. Ngọn lửa Mohamed Bouazizi mở đầu cho cuộc cách mạng dân chủ tại Tunisia nhưng Twitter chính là phương tiện để đẩy cuộc cách mạng đến thành công 28 ngày sau. Khác với những cuộc biểu tình chống chính phủ tại Iran và Moldovan cũng dựa vào Twitter, lần này Twitter đáp ứng một cách hữu hiệu hơn các nhu cầu sinh tử của cách mạng Tunisia. Twitter hướng dẫn hàng ngàn người đến địa điểm biểu tình. Twitter cảnh giác có những tên lính bắn lắn đang núp trên các cao ốc. Twitter kêu gọi hiến máu. Twitter gọi xe cứu thương. Twitter tìm trẻ em thất lạc. Twitter cứu rất nhiều sinh mạng đang bị thương nằm rải rác trên đường phố...
Nếu theo dõi tiến trình cách mạng Tunisia vừa qua chúng ta sẽ thấy vận hành của Twitter bắt đầu thường chỉ là một tin nhắn rất ngắn như những tin dưới đây được gởi đi vào ngày 15 tháng Giêng từ Tunisia:
@Ssirgany “Nhìn thật kỹ, bạn sẽ thấy những tên công an bắn sẻ núp trên sân thượng”
@LaMarsaexpat “Bắn nhau trên đai lộ Mohammad V, và cuộc biểu tình rất lớn đang diễn ra ở đó”
Quan sát vận hành của mẫu tin do một thành viên Twitter tên là SanaBenSaid gởi từ Tunisia: “Khẩn cấp. Bịnh viện đang cần máu. Họ nhận nhiều người bị thương nhưng hết máu để chuyền”. Thành viên B nhận tin nhắn của SanaBenSaid và gởi lên Facebook. Thành viên C nhận tin từ Facebook và đăng lên blog của mình. Thành viên D, chuyên theo dõi các blog trong nội địa Tunisia dịch và chuyển lên Twitter cho hàng trăm ngàn người theo dõi (followers) đọc và tìm cách hiến máu. Và cứ thế hàng trăm, hàng ngàn tin cập nhật từ Twitter được gởi đi liên tục, thúc giục mọi người tùy theo điều kiện, tùy theo khả năng để đóng góp vào cách mạng.
Twitter là một hệ thống thông tin xã hội, nhưng khác với nhiều phương tiện thông tin thông dụng như Facebook hay Youtube, Twitter là cách hay nhất để biết những gì đang xảy ra có liên hệ đến vấn đề mà bạn đang quan tâm. Còn nhanh hơn cả đọc tin trên báo vì đọc báo dù là báo giấy hay điện báo, bạn phải đi tìm để đọc, trong trường hợp Twitter, các tin tức mà bạn cần biết xuất hiện ngay trong blog Twitter của bạn mà không phải đi tìm đâu xa. Khi tôi đang viết dòng này thì blog Twitter của tôi đang cho biết hàng hàng ngàn dân chúng Libya đang tiến về quãng trường Thánh Tử Đạo tại Libya. Tin này chưa thấy CNN phổ biến, nếu có cũng khoảng một vài giờ sau.
Trình bày hết các kỹ thuật xử dụng Twitter, có lẽ phải cần một cuốn sách. Trong phạm vi bài viết này, chúng ta sẽ bắt đầu bằng những việc đơn giản nhưng cần thiết nhất như được chỉ dẫn trên trang nhà của Twitter bao gồm việc tạo một tài khoản, theo dõi tin cập nhật từ các nguồn mà bạn quan tâm và gởi ra một Tweet đầu tiên.
Điều kiện đầu tiên để dùng Twitter là có một tài khoản Twitter. Nhưng trước hết bạn phải có một địa chỉ email. Nếu bạn chưa bao giờ xử dụng email thì nên thiết lập một email trước vì Twitter cần có một địa chỉ email để xác định bạn là chủ của tài khoản Twitter. Nếu bạn đã từng thiết lập một email rồi thì việc thiết lập tài khoản trên Twitter sẽ không khó khăn gì nhiều. Mỗi email chỉ có thể dùng cho một tài khoản Twitter mà thôi. Điều đó cũng có nghĩa bạn có thể dùng nhiều email để tạo nhiều tài khoản Twitter.
Có email xong, bạn vào trang nhà www.twitter.com và bấm vào hàng chữ “Sign Up” màu vàng phía bên phải. Ở đó, bạn sẽ chọn một tên riêng cho mình, chọn khẩu lệnh và điền địa chỉ email vào để Twitter làm hồ sơ lưu. Xong, bấm Create my account. Bước kết tiếp là Interests (Quan tâm). Twitter sẽ giới thiệu hàng loạt những thể loại như văn học, chính trị, âm nhạc, thức ăn v.v.. Bạn quan tâm thể loại gì thì bấm vào thể loại đó. Không nên chọn hết vì Twitter sẽ theo đó mà giới thiệu bạn những tweets thích hợp, và như vậy sẽ quá nhiều. Bước kế là thêm bạn Friends. Bạn có thể tạm gát mục này cho đến khi thành thạo hơn.
Sau khi nối được vào Twitter, bước kết tiếp là thiết lập các điều kiện an toàn, kỹ thuât cho trang nhà mới của bạn trên Twitter. Để làm điều này bạn chọn Settings (phía dưới tên tài khoản twitter của bạn) để cập nhật vào đó những thông tin cần thiết về bạn. Lưu ý, trong phần này, nếu bạn chọn Protect my tweets người theo dõi sẽ không đọc được tweets của bạn trừ phi bạn cho phép họ. Trong lúc không nên báo cho cả thế giới biết địa chỉ nhà ở, số điện thoại nhà, những dữ kiện khác liên quan đến sở thích, quan tâm trong đời sống nên cho người khác biết. Giả thiết, tin nhắn “Bịnh viện đang cần máu” ở trên mà chỉ dành cho những người được phép đọc thì sẽ không có tác dụng rộng rãi. Tương tự, nếu bạn đang ở dưới đường và kêu gọi mọi người cùng xuống đường với bạn mà dùng Protect my tweets sẽ không được nhiều người đáp ứng. Trong lúc còn ở lại khu Settings, bạn cũng có thể bấm vào Design để chọn một giao diện mình thích.
Đến điểm này, Twitter có thể vừa gởi cho bạn một email để xác nhận. Bạn đăng nhập vào email của bạn và bấm vào đường link do Twitter gởi để xác định mình là chủ của Twitter chứ không ai khác. Nếu không có gì trở ngại, bạn sẽ nhận một email chào mừng là thành viên mới của Twitter. Việc thiết lập tài khoản Twitter xem như thành công.
Bạn có thể thông báo cho bạn bè biết quý danh Twitter của bạn và như thế cuộc vận động bắt đầu.
Tweet là một tin tối đa là 140 ký tự do bạn gởi ra trên blog của bạn. Bạn có thể viết bằng tiếng Anh hay tiếng Việt. Tin này sẽ được tự động xuất hiện trên blog của những người đang theo dõi (followers) bạn và có thể được nhận bằng Twitter tìm kiếm (Twitter search). Khi bạn đánh, con số 140 ký tự sẽ giảm dần. Nhớ cố gắng viết ngắn gọn. Cách hay nhất để chuyển những bài dài là dùng link để nối bài vào.
Nếu gặp một tin bạn thích, bạn cũng có thể Retweet tức là chuyển một tweet của người khác để phổ biến trên blog của bạn để những người theo dõi (followers) bạn có thể đọc được tin. Để Retweet, bạn chỉ cần bấm vào chữ Retweet phía dưới tweet của người đó. Chẳng những bạn không lo về chuyện bản quyền mà còn được cám ơn vì Tweet mà bạn Retweet vẫn mang tên của người Tweet đầu tiên chứ không phải là bạn.
Theo dõi (follow) hay được theo dõi là cả một nghệ thuật. Chức năng chính của Twitter là theo dõi (follow). Có 3 tình trạng theo dõi: Theo dõi (follow), đang theo dõi (following) và ngưng theo dõi (unfollow). Dù khi bạn đang ngồi trước máy tính hay chỉ có điện thoại di động trong tay đều có thể theo dõi được. Theo dõi đơn giản là việc nhận những tin cập nhật.
Để theo dõi hoạt động của một người nào, bạn chỉ cần đăng nhập vào blog của bạn, mở khung Who To Follow và đánh tên người mà bạn muốn theo dõi vào khung. Tất cả những cập nhật công cộng của người đó sẽ xuất hiện trên blog của bạn. Ví dụ, bạn điền khung Who To Follow chữ Obama, Twitter sẽ đưa bạn đến trang của Tổng Thống Obama, ở đó bạn chỉ cầm bấm follow để theo dõi các hoạt động của tổng thống thứ 44 của Mỹ được công bố trên Twitter.
Với các tweets có tính tập thể bạn chỉ cần đánh vào khung Who To Follow tên của nhóm đó. Ví dụ Phong Trào Thanh Niên Libya với Tweet của họ là ShababLibya thì bạn đánh vào khung chữ ShababLibya, Twitter sẽ mang bạn tới các hoạt động của phong trào. Dĩ nhiên không phải ai cũng biết ShababLibya là Twitter đại diện cho phong trào thanh niên Libya. Để vượt qua khó khăn này, bạn chỉ cần vào trong Twitter Search và đánh vào đó những chữ Libya protests, thì ShababLibya và hàng trăm nguồn tin khác sẽ xuất hiên. Thông thường, bạn nên chọn những nguồn có đông người đang theo dõi (followers).
Tương tự, nếu bạn muốn biết tình hình Cách Mạng Hoa Nhài ở Trung Quốc tới đâu rồi, bạn có thể đánh vào khung Who To Follow chữ China protests hay China Jamine Revolution. Bạn cũng có thể chọn các chủ đề rộng rãi về chính trị, văn hóa, xã hội, cách sống bằng cách đánh vào khung những nguồn tin mà bạn muốn theo dõi. Theo dõi là một nghệ thuật và cần chút ít thời gian xử dụng cho quen với nếp sống của Twitter.
Sau khi chọn đúng nguồn bạn thích, bấm Follow để theo dõi. Nguồn đó sẽ xuất hiện trên blog Twitter của bạn như Following. Và khi không muốn theo dõi nữa, bấm vào chữ unfollow.
Không những theo dõi người khác mà bạn cũng cần được theo dõi. Không giống như trong các xã hội độc tài, bị theo dõi là chuyện không ai muốn, trong Twitter được theo dõi là một vinh dự. Càng nhiều người theo dõi càng chứng tỏ blog Twitter của bạn hấp dẫn, có khả năng thu hút cao và được nhiều người tin tưởng. Để được nhiều người theo dõi, ngoại trừ việc tìm kiếm và thông báo cho thân hữu biết, bạn có thể cập nhật hồ sơ cá nhân trong khu Settings để thêm vào tên, sở thích, tiểu sử, ý thích, nơi ở. Những tin tức này giúp người khác dễ nhận ra các đặc tính riêng của bạn.
Khả năng di động là một đặc điểm nỗi bật khác của Twitter. Để nối kết Twitter với điện thoại di động, bạn vào ô Settings, chọn Mobile, sau đó thêm số phone của bạn kể cả số vùng vào sau dấu +1. Twitter sẽ yêu cầu bạn gởi một tin nhắn đến số 40404 với nội dung là một chữ Go. Nếu Twitter nhận được tin nhắn, sẽ nhắn trả lời “Your device is verified! …”. Từ đó về sau, bạn có thể Tweet thẳng từ điện thoại di động bằng cách gởi nội dung Tweet đến 40404. Số phone của bạn đã có sẵn khi đăng ký Mobile, nên Twitter sẽ biết đó là bạn. Cũng trong khu Mobile, bạn có thể chọn những phương thức xử dụng phone và giờ giấc nhận tin. Sau khi chọn xong nhớ bấm Save để lưu. Những người theo dõi bạn cũng nhận được tin từ máy vi tính hay một dụng cụ thông ty nào mà họ đã đăng ký xử dụng.
Đi ra khỏi Twitter: Bấm vào tên của bạn trên góc phải, sẽ thấy 4 khả năng để chọn. Đi ra là chọn lựa thứ tư. Ngoài ra, vì lý do gì đó bạn không muốn xử dụng tài khoản này nữa, bấm vào chữ “Deactivate” ở phía dưới blog twitter của bạn để xóa hẳn blog.
Đây chỉ là những hướng dẫn căn bản để ai cũng có thể tạo một tài khoảng và sử dụng Twitter. Trên Twitter có một trang dành để hướng dẫn trong trường hợp bạn gặp trở ngại kỹ thuật. Trong Google cũng có nhiều bài viết chỉ dẫn cách xử dụng Twitter, bạn có thể đọc và tìm câu trả lời cho những thắc mắc của mình. Học hỏi về kỹ thuật cũng giống như đi làm cách mạng là một tiến trình vừa học và vừa hành, không nhất thiết chờ học đầy đủ mới bắt đầu xử dụng.
Sự đóng góp của Twitter vào cách mạng dân chủ tại Tunisia thật to lớn. Trong thời điểm lịch sử khi nhà độc tài Ben Ali bỏ trốn, trung bình mỗi giây có 27 tweets được gởi ra. Tổng số Tweets có nhắc đến chữ Tunisia là 329 triệu lần và đạt đến 26 triệu người xử dụng Twitter.
Tuy nhiên, một điều quan trọng cần phải lưu ý, dù Twitter có lợi hại hay hữu hiệu bao nhiêu cũng chỉ là phương tiện kỹ thuật. Cách mạng tại Tunisia, Ai Cập tháng trước, tại Libya hôm nay hay có thể Việt Nam, Trung Quốc sáng mai không phải từ Twitter mà có, không phải do Twitter mà ra nhưng bằng lòng can đảm của những con người yêu nước, yêu tự do, dân chủ.
