Trẻ em có được dùng nhân sâm?

cũng không ít người cho rằng nhân sâm là thứ đại bổ vì thế không nên dùng cho trẻ, sợ sinh biến chứng và để lại hậu quả không tốt cho sự phát dục sau này. Kỳ thực, cả hai quan niệm trên đều không đúng và mang nặng tính cực đoan. Trước hết phải khẳng định ngay rằng: nhân sâm có thể dùng cho bất cứ lứa tuổi nào, nhưng vấn đề là ở chỗ phải trả lời chính xác hai câu hỏi: dùng khi nào và dùng như thế nào? Trong y học cổ truyền, các vị thuốc có công dụng bổ dưỡng không ít, trong đó có nhiều thứ nổi tiếng như nhân sâm, nhung hươu, đông trùng hạ thảo, cao hổ cốt, thục địa, đương quy... Nhưng, như cổ nhân đã nói: “dược tính giai thiên”, có nghĩa là thuốc y học cổ truyền nói chung và thuốc bổ dưỡng nói riêng dều mang tính thiên lệch, có thứ thiên hàn, có thứ thiên nhiệt, có thứ bổ âm, có thứ bổ dương, bổ khí, bổ huyết khác nhau. Vậy nên, trong quá trình chẩn trị, người thầy thuốc y học cổ truyền trên cơ sở nắm vững tính vị của từng vị thuốc phải biết lựa chọn, phối hợp một cách khôn khéo và hợp lý để đạt được mục đích lấy cái thiên lệch của dược liệu mà điều chỉnh cái thiên lệch trong cơ thể con người nhằm lập lại cân bằng âm dương, khí huyết. Nhân sâm là một vị thuốc có công dụng đại bổ nguyên khí, được dùng trong y học cổ truyền từ hàng nghìn năm nay. Trong nhi khoa Đông y, nhiều chứng bệnh rất cần dùng nhân sâm nói riêng và các loại sâm khác nói chung như đẳng sâm, cát lâm sâm, tây dương sâm, thái tử sâm... Ví dụ, khi trẻ bị mắc chứng cam tích (y học hiện đại gọi là bệnh suy dinh dưỡng) ở thể tỳ vị hư nhược thì phương pháp điều trị phải bổ khí, kiện tỳ, ích vị và bài thuốc thường dùng có tên là “Sâm linh bạch truật tán”, trong thành phần có nhân sâm hoặc đẳng sâm thay thế; khi trẻ bị mắc chứng huyết hư (tình trạng thiếu máu, suy nhược cơ thể thường gặp trong giai đoạn hồi phục sau khi mắc các bệnh lý nội ngoại khoa) ở thể “Khí huyết bất túc” thì phương pháp điều trị phải bổ khí, dưỡng huyết và bài thuốc thường dùng có tên là “Bát trân thang” hoặc “Nhân sâm dưỡng vinh thang” trong thành phần bài thuốc cũng có nhân sâm hoặc một loại sâm khác thay thế. Bởi vậy, đối với trẻ em nhân sâm có thể và cũng rất cần dùng khi yêu cầu trị liệu đặt ra. Tuy nhiên, như trên đã phân tích, nếu trẻ em thể chất khỏe mạnh, phát triển bình thường, không bị mắc các bệnh lý thuộc hư chứng thì nhất thiết không cần dùng thuốc bổ nói chung và nhân sâm nói riêng. Nếu cần dùng thì trẻ phải được thầy thuốc chuyên khoa khám xét toàn diện để xác định chẩn đoán chính xác và xem bệnh lý của trẻ thuộc thể loại bệnh lý nào, từ đó mới lựa chọn thuốc bổ cho phù hợp. Chỉ có bệnh lý thuộc thể khí hư mới cần dùng thuốc bổ khí, trong đó có nhân sâm nói riêng và các loại sâm nói chung. Và không chỉ với nhân sâm mà tất cả các thuốc bổ Đông y khác như nhung hươu, cao hổ cốt, đương quy, kỷ tử, hoàng kỳ, thục địa... cũng phải tuân thu triệt để nguyên tắc này.