Bình luận Bộ luật Hình sự năm 2015 (Phần thứ hai - Các tội phạm)

Hiến pháp năm 2013 quy định: “Mọi người có quyền sống. Tính mạng con người được pháp luật bảo hộ. Không ai bị tước đoạt tính mạng trái luật. Mọi người có quyền bất khả xâm phạm về thân thể, được pháp luật bảo hộ về sức khỏe, danh dự và nhân phẩm; không bị tra tấn, bạo lực, truy bức, nhục hình hay bất kỳ hình thức đối xử nào khác xâm phạm thân thể, sức khỏe, xúc phạm danh dự, nhân phẩm”.

Thể chế hóa các quy định nói trên của Hiến pháp 2013, Chương XIV Bộ luật Hình sự năm 2015 quy định các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người gồm 34 điều, tương ứng với 34 tội danh khác nhau. So với Chương XII Bộ luật Hình sự năm 1999, Bộ luật Hình sự năm 2015 quy định nhiều hơn 4 điều (Bộ luật Hình sự năm 1999 chỉ có 30 điều) và thêm 4 tội mới. Ngoài ra, có một số tội được tách ra làm nhiều điều luật; có tội phạm Bộ luật Hình sự năm 1985 quy định ở chương khác, nay được đưa về chương “Các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người” cho phù hợp với loại khách thể bị xâm phạm, như tội sử dụng người dưới 16 tuổi vào mục đích khiêu dâm, Bộ luật Hình sự năm 1999 quy định là tội mua dâm người chưa thành niên tại Điều 256 (Chương XIX - Các tội xâm phạm an toàn công cộng, trật tự công cộng).

Các quy định của Bộ luật Hình sự năm 2015* đối với các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người đầy đủ hơn, chi tiết hơn, phản ánh được thực trạng công tác đấu tranh phòng, chống loại tội phạm này trong thời gian qua; giúp cho việc điều tra, truy tố mà đặc biệt là việc xét xử loại tội phạm này thuận lợi hơn trước đây.

Tuy nhiên, do những quy định của Bộ luật Hình sự năm 1999 về các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người còn nhiều điểm chưa được hướng dẫn và thực tiễn xét xử nhiều trường hợp phạm tội, các cơ quan tiến hành tố tụng đã gặp không ít khó khăn trong việc áp dụng Bộ luật Hình sự để truy cứu trách nhiệm hình sự đối với người phạm tội; nay Bộ luật Hình sự năm 2015 lại quy định thêm nhiều điểm mới, nếu không được hiểu thống nhất sẽ càng khó khăn hơn trong việc áp dụng Bộ luật Hình sự khi xét xử các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của con người.

* Trong cuốn sách này, cụm từ “Bộ luật Hình sự năm 2015” được viết tắt là “Bộ luật Hình sự”