Một số vấn đề về quan điểm thẩm mỹ trong giáo dục ở nước ta hiện nay

Từ Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI của Đảng Cộng sản Việt Nam, đất nước ta bước vào thời kỳ đổi mới toàn diện với những chính sách mở cửa hội nhập, giao lưu cùng các nước trong khu vực và trên thế giới. Trong quá trình đó, bên cạnh sự chuyển biến lớn lao của đời sống kinh tế; đời sống văn hóa tinh thần, trong đó có các quan điểm, thị hiếu, nhu cầu thẩm mỹ của người dân cũng đang biến đổi rất nhanh chóng. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng đã đưa ra nhiệm vụ trọng tâm: "Phát huy nhân tố con người trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội; tập trung xây dựng con người về đạo đức, nhân cách, lối sống, trí tuệ và năng lực làm việc; xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh"( Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Văn phòng Trung ương Đảng, Hà Nội, 2016, tr. 434).
Mặc dù vậy, trong lĩnh vực đời sống hiện nay, bên cạnh những biểu hiện của các quan điểm thẩm mỹ lành mạnh, tích cực, cũng đang xuất hiện không ít những quan điểm trái chiều với những diễn biến phức tạp, đáng lo ngại. Do tác động của mặt trái nền kinh tế thị trường trong thời đại toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, cuộc đấu tranh giữa các giá trị văn hóa, thẩm mỹ chân chính với những cái tầm thường, thấp hèn ở nước ta diễn ra ngày một quyết liệt dưới mọi hình thức. Bên cạnh việc tiếp biến những giá trị thẩm mỹ tiến bộ của nhân loại, không ít những cái xấu đang len lỏi vào đời sống tư tưởng của người dân. Sự du nhập của những tư tưởng, trào lưu văn hóa, nghệ thuật từ bên ngoài tuy làm phong phú thêm đời sống tinh thần của người dân song cũng làm cho việc định hướng giá trị trở nên phức tạp, làm cho những giá trị tốt đẹp của dân tộc, trong đó có những giá trị thẩm mỹ của chủ nghĩa xã hội bị mai một. Những mặt xấu này không những đã khơi dậy các quan điểm sai trái, những thị hiếu tầm thường, mà còn có tác động kìm hãm sự phát triển những quan điểm thẩm mỹ cao đẹp, lành mạnh. Trong khi đó, việc quản lý các hoạt động thông tin đại chúng và văn hóa phẩm còn lỏng lẻo, xu hướng thương mại hóa, chiều theo những thị hiếu thấp kém, làm cho chức năng giáo dục tư tưởng và thẩm mỹ của văn học nghệ thuật có những hạn chế nhất định. 
Trong thời gian qua, mỹ học Việt Nam đã trải qua không ít những bước thăng trầm cùng những biến chuyển của lịch sử, nhưng qua mỗi bước phát triển đó, quan điểm thẩm mỹ của dân tộc ta đều thấm nhuần tư tưởng cách mạng của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản Việt Nam. Cuộc đấu tranh bảo vệ những tư tưởng, quan điểm thẩm mỹ tốt đẹp, chân chính trước sự xuất hiện của những văn hóa lai căng, thấp hèn càng đòi hỏi chúng ta phải quán triệt sâu sắc hơn nữa quan điểm thẩm mỹ của Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh trong sự nghiệp xây dựng và phát triển nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc trong xu thế hội nhập hiện nay. 
Nhận thức rõ tầm quan trọng của quan điểm thẩm mỹ đối với sự nghiệp xây dựng con người Việt Nam mới, trong Nghị quyết Hội nghị Trung ương 9 khóa XI, Đảng ta đã xác định rõ nhiệm vụ: "Hướng các hoạt động văn hóa, giáo dục, khoa học vào việc xây dựng con người có thế giới quan khoa học, hướng tới chân - thiện - mỹ. Gắn xây dựng, rèn luyện đạo đức với thực hiện quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân. Nâng cao trí lực, bồi dưỡng tri thức cho con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế, của kinh tế tri thức và xã hội học tập. Đúc kết và xây dựng hệ giá trị chuẩn của con người Việt Nam thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế" (Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Hội nghị lần thứ chín Ban Chấp hành Trung ương khóa XI, Văn phòng Trung ương Đảng, tr. 49-50).
Trong bối cảnh đó, giáo dục thẩm mỹ là một bộ phận quan trọng trong mỹ học Mác - Lênin, có nhiệm vụ lớn trong xây dựng nền văn hóa mới, con người mới ở nước ta mà mục tiêu trọng tâm là tạo cơ sở đúng đắn cho mọi hoạt động thưởng thức, đánh giá và sáng tạo thẩm mỹ của chủ thể. Giáo dục thẩm mỹ không chỉ bó hẹp trong giáo dục nhà trường mà còn chịu sự tác động của đời sống thẩm mỹ với các quan điểm thẩm mỹ phong phú, đa dạng. Nội dung tư tưởng của giáo dục thẩm mỹ ở nước ta thấm nhuần quan điểm của Đảng, Nhà nước về các giá trị cao quý của con người. Nó hướng tới hình thành những thị hiếu tốt, tình cảm phong phú, lý tưởng thẩm mỹ cao đẹp để con người có sự phát triển hài hòa giữa cá nhân và cộng đồng, giữa truyền thống và hiện đại. 
Tuy nhiên, việc giáo dục thẩm mỹ ở nước ta vẫn tồn tại những bất cập và chưa được quan tâm đúng mức. Trong khi thực tiễn đang vận động và biến đổi không ngừng; công nghệ truyền thông có thể nối liền mọi khoảng cách; đặc biệt thế hệ trẻ Việt Nam năng động và không ngừng học tập, tìm hiểu những nhu cầu thẩm mỹ mới lạ thì chúng ta lại có phần xem nhẹ việc mở rộng các hình thức giáo dục thẩm mỹ, chưa chú ý nhiều tới phát huy vai trò của quan điểm thẩm mỹ trong giáo dục thẩm mỹ, chưa sát sao trong việc quản lý các kênh truyền thông đại chúng. Trong thời gian qua, đã xuất hiện sự lệch lạc trong xu hướng thương mại hóa nghệ thuật khiến bản chất của một số loại hình nghệ thuật bị mất đi giá trị ban đầu. Một bộ phận người dân có xu hướng sùng bái các tác phẩm văn hóa, nghệ thuật nước ngoài một cách thái quá làm ảnh hưởng đến việc xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.
Cuốn sách "Một số vấn đề về quan điểm thẩm mỹ trong giáo dục ở nước ta hiện nay" do Tiến sĩ Nguyễn Ngọc ánh và Tiến sĩ Phạm Tuấn Anh đồng chủ biên không đề cập đến vai trò của quan điểm thẩm mỹ trong giáo dục nói chung mà đi sâu phân tích làm rõ vai trò của nó đối với giáo dục thẩm mỹ. Cuốn sách góp phần làm rõ khái niệm, nội dung, những đặc trưng cơ bản của quan điểm thẩm mỹ và giáo dục thẩm mỹ; đánh giá thực trạng quan điểm thẩm mỹ trong giáo dục thẩm mỹ, từ đó xác định những yếu tố tác động và đề xuất một số giải pháp nhằm phát huy vai trò của quan điểm thẩm mỹ trong giáo dục thẩm mỹ ở nước ta hiện nay. 

http://nxbqdnd.com.vn/