Gương danh nhân

Theo tác giả nhận định, hiệu quả môn Luân lý ở ban Trung học “khó hiệu quả được lắm!” vì “một ông giáo nào đó tư cách nhân phẩm ra sao không biết, mỗi tuần tới lớp một giờ, bắt học sinh trả bài, rồi chép bài về nhà học, hễ ai học thuộc thì được nhiều điểm, rồi tan giờ ra, thầy trò không liên can gì tới nhau cả, như vậy gọi là đức dục thì thực là mỉa mai quá!” “Bây giờ nhớ lại mười mấy năm cắp sách tới trường, tôi học cả mấy trăm luân lý mà không có giờ nào để lại cho tôi một chút ấn tượng, chứ đừng nói là ảnh hưởng đến tâm hồn tôi nữa. Đức dục của tôi hoàn toàn không do những bài học luân lý ở nhà trường mà là do những tấm gương sáng của các người thân và những bậc danh nhân”

Và đó cũng chính là lí do tác giả viết cuốn “Gương danh nhân”. Cuốn sách viết về những tấm gương đạo đức của những con người rất nổi tiếng trong lịch sử nhân loại:
1. Heinrinch Schliemann
2. Quản Trọng
3. Benjamin Franklin
4. Mahatma Gandhi
5. Léon Tolstoi
6. Vương Dương Minh
7. Abraham Lincoln

Mỗi con người với đặc điểm tính cách khác nhau, hoàn cảnh sống khác nhau và công việc khác nhau đem đến cho bạn đọc những khía cạnh khác nhau trong việc đối nhân xử thế và hoàn thiện mình. Nếu như Mahatma Gandhi  là lương tâm của nhân loại, một người mang vẻ đẹp không một chút  tì vết thì Léon Tolstoi  lại có nội tâm vô cùng mâu thuẫn và cả cuộc đời là cuộc đấu tranh giữa cái xấu và cái tốt, giữa cái hèn hạ và cái cao cả. Như Ronain Rolland đã nhận xét:
“Ở Gandhi cãi gì cũng là tự nhiên, nhũn nhặn giản dị, trong sạch và tất cả sự nghiệp đấu tranh của ông đều có cái hòa quanh thanh tĩnh của tôn giáo; còn ở Tonlstoi, cái gì cũng là kiêu hãnh phản động lại kiêu hãnh, căm thù chống với căm thù, phẫn nộ chống với phẫn nộ. Cái gì ở Tonlstoi cũng là bạo động, kể cả thuyết bất bạo động của ông”.
 
Với ngòi bút miêu tả hấp dẫn cuộc đời của từng danh nhân, Nguyễn Hiến Lê không chỉ mang đến cho người đọc những thông tin rất thú vị về cuộc sống của những danh nhân mà còn đem đến cho người đọc những bài học bổ ích về đạo đức, đạo lý ở đời.