Lập trình Pascal: Những điều chưa biết

1. Giới thiệu tổng quát về lập trình pascal

Pascal là một trong những ngôn ngữ lập trình cấp cao. “Cha đẻ” của Pascal là một giáo sư trường kĩ thuật Zurich ở Thụy Sỹ  thiết kế và công bố vào năm 1971 có tên là Niklaus Wirth. Cái tên Pascal được đặt cho loại ngôn ngữ lập trình cấp cao này nhằm để tưởng nhớ đến nhà toán học, triết học nổi tiếng của Pháp ở thế kỉ XVII, người đã sáng chế ra máy tính cơ khí đầu tiên cho nhân loài- Blaise Pascal.

Pascal là tên một nhà toán học, triết học nổi tiếng

Trải qua quá trình phát triển và “tuổi đời” dày thêm của loại ngôn ngữ lập trình máy tính cao cấp, Pascal đã cho ra đời nhiều phiên bản khác nhau từ 1.0, 2.0, 3.0, 4.0, 5.0, 5.5, 6.0, 7.0 . Chứng minh được thế mạnh và những ưu điểm nổi bật bỏ xa những loại ngôn ngữ lập trình khác, Pascal được nhiều người ưu ái lựa chọn sử dụng và “theo đuổi” chinh phục ngôn ngữ lập trình đỉnh cao này, đặc biệt trong lĩnh vực giảng dạy và lập trình máy tính.

Tuy nhiên, hiện nay, các phiên bản Windows 7, Windows 8/8.1, Windows 10 không thể hỗ trợ dùng Pascal trực tiếp mà phải cài đặt qua DosBox hoặc dùng FreePascal.

2. Tính chất cơ bản của ngôn ngữ lập trình Pascal

2.1 Ngôn ngữ lập trình Pascal có định kiểu rõ ràng

Trong lập trình Pascal, mọi biến và hằng của kiểu dữ liệu nào thì được gán các giá trị của đúng kiểu dữ liệu đó, người lập trình không được tự do đem gán cho các giá trị của kiểu dữ liệu khác.​ Việc lập trình Pascal định kiểu một cách chặt chẽ như vậy khiến cho người lập trình luôn luôn phải có các biểu thức tương thích với nhau về kiểu dữ liệu.

Giao diện thực hiện một chương trình Pascal

2.2 Ngôn ngữ lập trình Pascal thể hiện tư duy lập trình có cấu trúc

Thứ nhất, dữ liệu được cấu trúc hóa trong ngôn ngữ lập trình Pascal được hiểu như thế nào? Có thể được hiểu đơn giản là từ dữ liệu đơn giản hoặc có cấu trúc đơn giản, người lập trình có thể xây dựng các dữ liệu có cấu trúc phức tạp hơn dựa nên cơ sở ban đầu.​

Thứ hai, trong ngôn ngữ lập trình Pascal, mệnh lệnh được cấu trúc hóa: từ các lệnh chuẩn đã có, người lập trình có thể nhóm chúng lại với nhau và đặt giữa hai từ khóa Begin và End khiến chúng trở thành một ngôn ngữ phức tạp hơn gọi là lệnh hợp thành hay lệnh ghép.​

Ngôn ngữ lập trình Pascal hoàn toàn dễ hiểu và dễ sử dụng

Thứ ba, chương trình trong Pascal được cấu trúc hóa: một chương trình có thể chia thành các chương trình con tổ chức theo hình cây phân cấp. Mỗi chương trình con nhằm giải quyết một nhiệm vụ xác định cụ thể, điều này giúp cho người lập trình có thể giải quyết từng phần một, từng khối một và có thể cho nhiều người tham gia lập trình, mỗi người phụ trách một vài khối.​

Đối với những người “theo đuổi” và sử dụng lập trình ngôn ngữ Pascal, họ có thể dễ dàng nhận ra Pascal có những đặc điểm nổi bật như ngữ ngáp và ngữ nghĩa đơn giản, dễ hiểu, cấu trúc chương trình cũng rõ ràng, dễ sử dụng và cải tiến...rất thuận tiện cho quá trình sử dụng.

3. Cấu trúc của một chương trình Pascal

Cấu trúc của một chương trình Pascal có 2 phần: Khai báo và phần thân.

Phần khai báo: Phần khai báo có các mục sau

• Tên chương trình PROGRAM ( Phần này bắt buộc mở đầu bằng Program và kết thúc bằng “;” )
• Khai báo sử dụng unit USES {Khai báo sử dụng các Unit}
• Khai báo nhãn LABEL {Khai báo nhãn}
• Khai báo hằng CONST (* Khai báo hằng *)
• Khai báo kiểu TYPE (*Khai báo kiểu dữ liệu mới*)
• Khai báo biến VAR {Khai báo các biến}
• Khai báo chương trình con PROCEDURE/FUNCTION {Khai báo các chương trình con là thủ tục/hàm}

Phần khai báo các biến có thể có hoặc không tùy thuộc vào nhu cầu của người lập trình.

Chương trình Pascal đầu tiên Hello World

Phần thân chương trình: Đây là phần bắt buộc phải có đối với mọi chương trình. Bắt đầu bằng Begin và kết thúc bằng End, nằm giữa Begin và End là các câu lệnh.

Đối với những người thành thạo về Pascal thì các thao tác lập trình bằng Pascal hoàn toàn không thể làm khó được. Tuy nhiên, nếu là một người mới học lập trình thì cần có sự nhẫn nại, kiên trì và tỉ mỉ cẩn thận trong từng thao tác. Ngôn ngữ Pascal là ngôn ngữ lập trình cao cấp mà không một loại ngôn ngữ lập trình nào có thể thay thế vị trí đó. Hi vọng những kiến thức mà chúng tôi chia sẻ sẽ mang lại cho bạn cái nhìn tổng quan và cơ bản nhất ban đầu về ngôn ngữ lập trình Pascal.