Bán Lan Gấm, Lan Kim Tuyến

Cây Lan kim tuyến thuộc họ Lan (Orchidaceae), tên khoa học là Anoechilus roxburglihayata, hay còn gọi là Kim tuyến liên, lá gấm, mộc sơn thạch tùng.

Đặc điểm nhận biết loài cây Lan kim tuyến: thân tròn có nhiều nách, cao khoảng 20 cm; lá cây trơn, hình elip hoặc hình trứng, mặt trên có màu xanh đen, mặt dưới có màu tím đỏ. Cây nở hoa màu trắng vào mùa đông, mùa xuân, nhụy hoa có lông. Cây lan gấm là loài địa lan thân bò rồi đứng, thường mọc ở các vùng rừng già ở miền núi phía Bắc, hay ở các tỉnh Lâm Đồng: Đà Lạt, Lạc Dương, Di Linh, Đơn Dương và một số khu vực khác ở tỉnh Khánh hòa.

Thành phần hoạt chất có trong lan kim tuyến.

Y học hiện đại đã phân tích và xác định được Anoectochilus chứa các thành phần hoạt chất có dược tính cực kì quan trọng bao gồm: Flavonoid (quercetin, isorhamnetin), steroid (24 ~ isopropenyl cholesterol, sterol, ergosrol, stigmasterol, campesterol, sitosterol β-), trierpenoids (friedelin, axít succinic, axít coumaric, axít ferulic, daocosterol, axít palmitic, axit aleanolic, axít bearberry) và đường (Polysaccharides 13,32%, Oligosacharides 11,24%, đường đơn 9,73%), alkaloid, glycoside tim mạch, este, taurine, axít amin, nguyên tố vi lượng và các loại khoáng chất khác ...

- Thành phần Polysaccharide, taurine, axít amin, đường tốt và các khoáng đa vi lượng có trong Anoectochilus còn cao hơn cả loài nhân sâm mọc hoang dã nên còn được xưng tụng là Nam Trùng Thảo.

- Các Phytochemical gồm flavonoid glycosides kisenone từ Anoectochilus chống gốc tự do mạnh gấp 5 lần hợp chất Catechin (chất chống ôxy hóa EGCG nổi tiếng của trà xanh).

- Các hoạt chất sinh học của Anoectochilus cũng bảo vệ phân cắt sợi DNA bởi siêu gốc tự do hydroxyl OH- gây đột biến tế bào (nguyên nhân chính gây bệnh tật, đặc biệt là ung thư) mạnh gấp 6 lần so với nhân sâm.

Giá trị Y học của cây Lan kim tuyến:

Lan kim tuyến là một trong những dược thảo quý giá, giúp dưỡng âm, bổ máu, chữa trị nóng gan và nóng .

Những người dân tộc miền núi thường dùng Lan kim tuyến sắc uống, giúp chữa trị đau bụng, đau ruột, sốt cao, hoặc đắp bên ngoài chỗ vết thương bị rắn cắn, các chỗ sung.

Lan kim tuyến là cây dược liệu dân gian quý, toàn thân cây thuốc có công dụng tăng cường sức khỏe, bổ máu, giải nhiệt; chủ trị bệnh phổi, di tinh, yếu gan, yếu tỳ, xuất tinh sớm, hay trị các vết thương do rắn cắn.

Trẻ em hay khóc dùng kim tuyến liên sắc uống sẽ khỏi.

Cây Lan gấm có tính kháng khuẩn, giúp chữa các bệnh viêm gan mãn tính, bệnh viêm khí quản. Ngoài ra, cây thuốc còn có công dụng trị các bệnh: thần kinh suy nhược, đau lưng, phong thấp, chữa ho khan, đau họng, cao huyết áp, suy thận, làm tiêu đờm, giải độc, giải nhiệt, chữa di tinh. Cây Lan gấm dùng cả cây tươi hoặc khô sắc uống. Liều dùng trong ngày khoảng 20 gr tươi hoặc 5 gr khô. Dùng ngoài: cả cây tươi giã nát đắp chỗ vết thương sưng đau.

Một số bài thuốc chữa bệnh từ cây Lan kim tuyến:

Bài thuốc chữa thần kinh suy nhược, mất ngủ: 25 gr lan gấm, 12 gr hoa nhài, 10 gr hoa thiên lý, 8 gr tâm sen, 8 gr ngưu tất, 15 gr mạch môn, 10 gr huyền sâm, 20 gr quyết minh tử, 8 gr cam thảo đất, 12 gr hoài sơn, sắc uống. Mỗi ngày sắc 1 thang, chia làm 3 lần trong ngày, dùng 3 – 5 thang.

Bài thuốc chữa kém ăn: 25 gr lan gấm, 8 gr liên nhục, 6 gr sơn tra, 5 gr trần bì, 20 gr huyền sâm, 5 gr quyết minh tử, 10 gr hoài sơn, sắc uống. Mỗi ngày sắc 1 thang, chia làm 3 lần trong ngày, dùng 5 – 7 thang.

Bài thuốc chữa ho khạc ra máu: 30 gr lan gấm, 15 gr ngưu tất, 15 gr quyết minh tử, 20 gr hoài sơn, 20 gr huyền sâm, 25 gr mạch môn, sắc uống. Mỗi ngày sắc 1 thang, chia làm 3 lần trong ngày, dùng 5 – 7 thang.