Trẻ Chậm Nói Nên Can Thiệp Ở Trung Tâm Hay Tại Nhà?

Trẻ được chẩn đoán chậm phát triển ngôn ngữ khi trẻ phát âm tốt các từ, nhưng chỉ ghép được 2 từ với nhau. Còn trẻ chậm nói tức là trẻ có thể sử dụng từ, cụm từ diễn đạt nhưng rất khó hiểu. Hai khả năng này cần được phân biệt để có sự can thiệp kịp thời.

Quá trình phát triển ngôn ngữ bình thường ở trẻ

Từ 3 - 6 tháng: Trẻ bắt đầu chăm chú nhìn vào người nói chuyện. Quay đầu về phía có tiếng động phát ra. Phân biệt được các tiếng động khác nhau phát ra từ các vị trí khác nhau. Nói được nguyên âm "a", từ "ba", "bà".

Từ 7 - 9 tháng: Trẻ thường xuyên lặp lại các âm tiết giống nhau. Biết dùng cử chỉ cũng như các hoạt động để gây chú ý.

Từ 9 - 12 tháng: Bắt đầu có những tiếng bập bẹ. Trẻ sẽ dử dụng các cử chỉ bằng đầu, cơ thể để thể hiện các yêu cầu.

Từ 12 - 15 tháng: Trẻ có thể sử dụng được 7 từ hay nhiều hơn. Chúng thường xuyên dùng giọng và cử chỉ để có được đồ vật mong muốn. Bắt chước các từ mới cũng như nói gần các từ đơn.

Từ 15 - 18 tháng: Sử dụng được 20 từ hoặc hơn (từ đơn).Khi trẻ được 18 tháng tuổi trẻ bắt đầu nói và tự nối ghép được hai từ với nhau và nói được nhiều từ có ý nghĩa. Ở giai đoạn này trẻ nói bắt đầu hình thành các trật tự câu cũng như giảm các cử chỉ, dùng lời nói nhiều hơn để giao tiếp.

Từ 18 tháng đến 2 tuổi: Biết khoảng 25 từ, gọi tên người, chào hỏi, từ chối.

Từ 2 - 3 tuổi: Nói rất nhiều, biết từ 50 đến 200 từ, tự nói chuyện khi chơi. Đến 3 tuổi trẻ tạo ra một cụm từ có đầy đủ thành phần chủ vị. Trẻ biết sử dụng các câu đơn giản, đặt câu hỏi đơn giản. Trẻ trả lời được các câu hỏi như: cái gì, ở đâu? Có/không. Sau giai đoạn này trẻ sẽ nói được và sẽ tạo đà cho trẻ phát triển rất nhiều các câu phức tạp, hình thành được các câu chuyện dài với nội dung khá logic.

Từ 3 - 4 tuổi: Trẻ nói được các câu phức tạp, bắt đầu sử dụng các ngôn ngữ ấy một cách khá tốt. Tự kiểm soát được cường độ giọng nói, xây dựng ngữ điệu như người lớn, thường hỏi cái gì, ở đâu, tại sao,...

Dấu hiệu trẻ chậm nói

Một số dấu hiệu trẻ chậm nói:

2 tuổi chỉ phát âm hoặc nói vài từ đơn giản

3 tuổi chưa trả lời được tên, tuổi cũng như chưa nói được những câu ngắn.

4 tuổi chưa đặt được những câu hỏi như Tại sao? Ai đó ? Ở đâu? Số lượng câu nói ít hơn 8 câu.

5 tuổi chưa biết kể lại câu chuyện mà trẻ thích hay là nói về ước mơ trong tương lai với từ “sẽ ”.

Ngoài ra trẻ còn có những biểu hiện như:

Không vui hoặc nhút nhát, bám mẹ.

Dễ dàng cáu giận hoặc khóc.

Hay đánh bạn hoặc dành đồ chơi với bạn.

Không chơi với ba mẹ hoặc với các bạn.

Ở từng giai đoạn, trẻ có những tiến bộ trong giao tiếp. Đặc biệt là trong 5 năm đầu đời, đây là khoảng thời gian quan trọng trong việc chuẩn bị cho việc học. Trong đó 3 năm đầu là thời gian vàng của đánh giá chẩn đoán và can thiệp sớm trẻ chậm nói. Trẻ không được can thiệp sớm sẽ dẫn đến việc bày tỏ ý kiến và cảm xúc bị hạn chế, khiến trẻ sẽ có hành vi không phù hợp như gây hấn, căng thẳng. Điều này làm cản trở việc kết bạn sau này của trẻ cũng như ảnh hưởng trở lại việc học hỏi khám phá thế giới xung quanh.

Trẻ chậm nói nên can thiệp ở trung tâm hay tại nhà?

Can thiệp tại trung tâm

Có thể mang lại nhiều lợi ích cho trẻ chậm nói. Trước hết, các trung tâm thường có đội ngũ chuyên gia được đào tạo bài bản, có kinh nghiệm trong việc giúp trẻ phát triển kỹ năng giao tiếp. Họ biết cách sử dụng các phương pháp can thiệp khoa học để tối ưu hóa quá trình học của trẻ. Thứ hai, trẻ sẽ có cơ hội tương tác với các bạn cùng lứa, qua đó học hỏi và mô phỏng các kỹ năng giao tiếp. Tuy nhiên, điều này cũng đòi hỏi trẻ phải thích ứng với môi trường mới, cũng như tốn kém về thời gian và chi phí di chuyển.

Can thiệp tại nhà

Mặt khác, can thiệp tại nhà cũng có những ưu điểm riêng. Đầu tiên, trẻ sẽ được học trong một môi trường quen thuộc và thoải mái, điều này có thể giúp trẻ cảm thấy tự tin hơn trong việc thực hành giao tiếp. Thứ hai, việc can thiệp tại nhà cho phép cha mẹ tham gia trực tiếp vào quá trình học của trẻ, giúp họ hiểu rõ hơn về tình hình phát triển của con và áp dụng các phương pháp can thiệp một cách hiệu quả. Tuy nhiên, điều này đòi hỏi cha mẹ phải có kiến thức và kỹ năng cần thiết, cũng như thời gian và sự kiên nhẫn để thực hiện các hoạt động can thiệp.