Tác giả, tác phẩm: Phân tích chất thép trong thơ Hồ Chí Minh

Lãnh tụ HCM không chỉ là anh hùng dân tộc, danh nhân văn hoá thế giới giới mà người còn là một thi nhân. Người không như đa số nhà thơ thời kỳ đó, tìm đến thơ văn để quên đi thực tại, mà người dùng nó để chiến đấu với thực tại. Trong khi nước nhà con lầm than, chiến tranh còn ác liệt thì văn học nghệ thuật cũng là mặt trận, văn nhân cũng là chiến sĩ:

“Nay ở trong thơ cần có thép
Nhà thơ cũng phải biết xung phong”

Chất thép trong thơ là gì? Đó là từng câu từng câu từng chữ của người đều mang tính chiến đấu, niềm tự hào, tự tôn dân tộc. Nó thể hiện tinh thần quật cường, ý chí đấu tranh kiên định, bền bỉ, hiên ngang, bất khuất. Nó cổ vũ tinh thần, cỗ vũ nhân dân chiến đầu vì tổ quốc.

Người viết:

“Thân thể ở trong lao
Tinh thần ở ngoài lao
Muốn nên sự nghiệp lớn
Tinh thần càng phải cao”

Chất thép là đây! Dù bị tù đày, giam hãm, thì người vẫn kiên định với ý tưởng của mình, vẫn một lòng đi theo con đường cách mạng giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước. "Thân thể trong lao" bị giam hãm, bị đánh đập, "nằm gai nếm mật" nhưng không ngăn nổi ý chí chiến đấu, sắc son một lòng vì nước vì dân, một lòng vì "sự nghiệp lớn" - sự nghiệp giải phóng dân tộc.

Dù cho Người có bị giam cầm trong lao ngục thì Người vẫn tự an ủi động viên chính bản thân mình phải lạc quan vượt qua nó. Tinh thần ấy cũng thể hiện phần nào ý chí quyết tâm đuổi bọn ngoại xâm về nước. Trong tù có biết bao nhiêu là khó khăn về vật chất, điều kiện sống thiếu thốn khổ sở, bị ghẻ lở, ngứa ngáy thế nhưng Bác vẫn làm thơ: “Lòng theo vời vợi mảnh trăng thu”. Đó chính là chất thép. Vì Bác muốn đấu tranh với hoàn cảnh, vượt lên trên hoàn cảnh, không đề hoàn cảnh chi phối, không bị xiềng gông trói buộc:

“Rồng cuốn vòng quanh chân với tay
Trông như quan võ quấn tua quay”

Hay khi tiếng xích va đập vào nhau tạo nên tiếng động Người lại bật lên câu thơ so sánh:

“Mỗi bước leng keng tiếng ngọc rung”

Ẩn trong mỗi câu thơ tưởng chừng hài hước, đơn giản lại là tinh thần chiến đấu cao hơn tất cả. Mặc dù không có bất cứ động từ mạnh, từ ngữ gợi hình, gợi thanh nào nhưng ta nghe đâu đó tiếng lòng của người chí sĩ cách mạng đang sục sôi. Mặc kệ nhà tù, mặc kệ xiềng xích, không gì có thể trói buộc được ý chí của người làm cách mạng.

Chất thép trong thơ Bác lại còn được thể hiện trong khi Bác hòa mình vào thiên nhiên. Dù bị kìm kẹp bởi gông cùm những Bác vẫn thể hiên khát vọng tự do của mình qua những vần thơ thiên nhiên ấy. Và đó chính là chất thép trong thơ thiên nhiên của Người:

“Mặc dù bị trói chân tay
Chim ca rộn núi hương bay ngát rừng
Vui say ai cấm ta đừng
Đường xa âu cũng bớt chừng quạnh hiu”
(Đi đường)

Bài thơ ấy rõ ràng không lên giọng thép chỉ là những hình ảnh thiên nhiên vô cùng đẹp. Tiếng chim ca rộn ràng trên khắp núi, hương thơm bay ngan ngát trong rừng. Chính cảnh đẹp ấy khiến cho nhà thơ quên đi nỗi vất vả trên đường đi. Nói cách khác nhà thơ thể hiện tình yêu thiên nhiên quê hương đất nước. Và đặc biệt người lấy hình ảnh thiên nhiên tuyệt đẹp ấy để quên đi hoàn cảnh khốn cùng tiếp tục kiên trì chiến đấu đến hơi thở cuối cùng. Đồng thời lòng yêu đời yêu cuộc sống ấy chứng minh cho ý chí quyết tâm bảo vệ sự tươi đẹp đó của Hồ Chí Minh.

Người không chỉ là một vị lãnh tụ vĩ đại mà còn là một nhà thơ có tinh thần thép. Đến với thơ Hồ Chí Minh chúng ta vừa được đắm chìm trong sư bát ngát của tình người, tình yêu thiên nhiên mà còn được say sưa mạnh mẽ trong chất thép. Văn chương của Bác là một vũ khí lợi hại để Bác chống lại sự khó khăn khi ở trong tù. Đồng thời nó khơi dậy ý chí chiến đấu của người dân Việt Nam.