Mua Mắm Cá Linh ngon ở đâu
“Nước không chưn sao kêu nước đứng
Cá không thờ sao gọi cá linh”
Có nhiều cách giải thích về tên gọi của loài cá hình dáng nhỏ bé nhưng rất đặc biệt này. Có người cho rằng do xuất phát từ tính linh thiêng của chúng: khi lũ đầu mùa, cá từ Biển Hồ trôi về hạ lưu, rồi đến khi lũ rút, cá lại quay ngược về đất Chùa Tháp. Cũng có câu chuyện kể khác: cứ đến đúng ngày mùng 10 tháng 10 âm lịch hàng năm là cá kéo nhau nổi lên mặt nước.
Để làm mắm cá linh cho ngon, thiệt ra “đúng sách” là sau khi moi ruột, bỏ mang phải mang con cá linh xuống sông mà rửa. Bây giờ chuyện an toàn vệ sinh thực phẩm bị đặt nặng quá, đôi khi lại làm mất đi ít nhiều tính thi vị của văn hóa ẩm thực đất Phương Nam. Con cá sống bằng dòng Phù Sa, chết đi ngấm hương phù sa vào từng thớ thịt khi đó mới làm “sống lại” mùi hương thơm ngát của của con cá trong dòng nước ngập phù sa.
Mà rồi tất cả những món ăn đã nói ở trên cũng vậy, muốn tộ cá kho được thơm, nồi canh chua được “nồng” thì nhất thiết phải rửa con cá linh bằng dòng nước mà nó đã theo đó mà về, để nó cùng dòng nước đục ngầu tanh tưởi mùi phù sa mới có thể cống hiến cho con người hết những hương thơm mà trời, đất, nước đã ban cho con người trong cái mùa tưởng như khắc nghiệt này.
Con mắm cá linh sau hơn 3 tháng là ngấm. Xé ra, thịt đỏ cam như màu nước lũ nó theo về. Cuốn tròn con mắm quanh miếng Bần, một thứ trái cũng của phù sa, cũng của dân nghèo như chính cái tên mà nó mang. Vị chua chua, chát chát của Bần, quyện chung với com mắm đậm đà hương thơm đủ vị mặn ngọt:
"Bao nhiêu phú quý vinh hoa.
Về đây mời hưởng tinh hoa đất trời".
Còn nước mắm cá linh đúng chất bây giờ không dễ kiếm. Nướcmắm cá linh phải trong vắt, cam vàng như màu thịt cá tươi lọc trong dòng nước đục quê nghèo.
Mà rồi bao nhiêu món ngon trên được bao người tranh giành cự cãi món này mới ngon, món kia mới độc, “kho mới thấm”, “canh chua mới chất”, “kho mía mới ngọt”, “kho bứa mới nhứt”…thì bài viết xin kết với món: “cá linhkho gợt” để thử xem người đọc có cảm hết được cái ngon của dòng sông, của con cá vùng đất này không?
Nước mắm cá linh bắc lên bếp cho sôi. Con cá sữa vừa được vớt lên từ sông còn đang nhảy soi sói, úp ngay vô nồi nước mắm, cá nhảy văng tứ tung… chờ sôi lại hớt chút bọt trên mặt là bắc xuống, gắp 1 con bỏ vô miệng ngậm: mùi tanh của con cá tươi quyện vào mùi hôi của nước mắm tạo nên mùi thơm nồng lan tỏa trong từng ngóc ngách bộ não. Cắn mạnh một cái, cái béo phọt ra ngay trên đầu lưỡi. Rồi nhai, cái ngọt của cá tươi tan trong dịch vị. Cái bùi của xương của gan cá thấm vào từng đoạn ruột khi nuốt.